زانو بزرگترين مفصل بدن مي‌باشد و داراي ساختار پيچيده‌اي است و به دلايل گوناگون، بيشتر از ساير قسمت‌ها تحت فشار قرار مي‌گيرد. اين مفصل كه نقش كليدي در حركت بدن برعهده دارد، نسبت به ضربات و صدمات آسيب‌پذير است. شايع‌ترين صدمات ورزشكاران مربوط به مفصل زانو است و حدود 2.5 ميليون صدمات زانوي ناشي از ورزش، در سال رخ مي‌دهد. بسياري از آسيب‌هاي زانو با اقدامات ساده‌اي مانند استفاده از بريس زانو و تمرينات تقويتي با موفقيت درمان مي‌شود. اما درمان برخي از صدمات زانو ممكن است نياز به جراحي داشته باشد. اگر چه نمي‌توان از همه صدمات زانو جلوگيري كرد، اما از طريق آموزش آناتومي زانو و چگونگي آسيب ديدن آن، همچنين آموزش بهترين روش براي مراقبت از زانوي آسيب‌ديده، مي‌توان از عوارض احتمالي يا از كارافتادگي طولاني مدت ناشي از صدمات شايع زانو جلوگيري كرد.
مشكلات زانو اغلب توسط آسيب به يك يا چند ساختار زانو به وجود مي‌آيد، اما ممكن است علت‌هاي ديگري نيز داشته باشد. برخي از افراد بيشتر از ديگران مستعد مشكلات زانو هستند. بسياري از مشاغل، ورزش‌ها و فعاليت‌هاي تفريحي، افرايش سن و يا ابتلا به عوارضي مانند پوكي استخوان يا آرتروز زانو احتمال بروز مشكلات زانو را افزايش مي‌دهند. زانو يك مفصل لولايي است كه مسئول تحمل وزن و حركت پاها است. اين مفصل از استخوان، مينيسك، رباط و تاندون تشكيل شده است.
در صورت درد در زانو، با مراجعه به فوق تخصص جراحي زانو، از بهترين درمان آسيب‌هاي زانو بهره‌مند شويد.
- · استخوان هاي زانو
استخوان ران (فمور)، استخوان درشتني (تيبيا) و كشكك (پاتلا)، استخوان‌هاي زانو را تشكيل مي‌دهند.
- · منيسك زانو
مينيسك همان غضروف مياني (داخلي) و جانبي (بيروني) زانو مي‌باشد. اين ديسك‌هاي هلالي شكل به عنوان يك بالشتك و يا ضربه‌گير عمل مي‌كنند، به اين ترتيب استخوان‌هاي زانو مي‌توانند در دامنه حركتي خود به راحتي حركت كنند، بدون آنكه مالش و اصطكاكي در برابر يكديگر داشته باشند.
- · رباط هاي زانو
رباط‌ها مانند طنابي محكم براي اتصال استخوان به استخوان عمل مي‌كنند. زانو داراي چهار رباط است:
ü رباط صليبي قدامي (ACL )
ü رباط جانبي داخلي (MCL)
ü رباط صليبي خلفي (PCL )
ü رباط جانبي خارجي (LCL).
- · تاندون‌هاي زانو
اين رشته‌هاي بافت محكم، با اتصال عضلات به استخوان موجب ثبات مفصل زانو مي‌شوند.
- · عضلات
اگر چه عضلات از لحاظ فني بخشي از مفصل زانو نيستند، اما عضلات نگه دارنده پا و عضلاتي كه به خم شدن زانو كمك مي‌كنند، به اندازه عضلات همسترينگ و چهار سر ران اهميت دارند.
آسيب‌هاي زانو
زانوي افراد اغلب در طول فعاليت‌هاي بدني، ورزش و يا سقوط از ارتفاع مجروح مي‌شود. علائم شايع زانوي آسيب‌ديده شامل درد و تورم، مشكل تحمل وزن بدن و بي‌ثباتي زانو مي‌باشد.
- · كشيدگي و رگ به رگ شدن
كشيدگي و رگ به رگ شدن به معني آسيب ديدگي رباط است. شايع‌ترين موارد آسيب‌هاي زانو، مربوط به رباط صليبي قدامي و رباط جانبي داخلي مي‌باشد. اين جراحات معمولاً در ورزش‌هايي مانند فوتبال و بسكتبال رخ مي‌دهد، زيرا در اين ورزش‌ها زانو ممكن است تحت پيچش ناگهاني، تغيير جهت سريع، پرش و فرود آسيب‌زا قرار گيرد كه به اين صدمات، آسيب‌هاي ورزشي گفته مي‌شود. پس از آسيب ديدگي زانو، اغلب صداي تق تق يا كليك شنيده مي‌شود كه با تورم همراه است. ديگر علايم آن عبارتند از درد و حساسيت به لمس مفصل زانو و درد در هنگام راه رفتن.
- پارگي منيسك
به طور كلي پارگي مينيسك در ورزش‌هايي رخ مي‌دهد كه شامل حركات پيچيدن، چرخش و يا تكل كردن است. حتي فرسودگي طبيعي در اثر پيري نيز مي‌تواند عامل تضعيف كننده منيسك باشد و به نوبه خود سبب پارگي منيسك در اثر يك چرخش ساده زانو در طول فعاليت‌هاي عادي روزانه شود. علائم پارگي مينيسك معمولاً درد، سفتي، تورم، قفل كردن و كاهش دامنه حركتي زانو است.
- شكستگي
شكستگي زانو اغلب به دليل تروما و وارد شدن ضربه شديد ناشي از افتادن، تصادف با وسيله نقليه و ورزش‌هاي پُر برخورد رخ مي‌دهد. شكستگي كشكك شايع‌ترين شكستگي مربوط به زانو است.
- فعاليت و استفاده بيش از حد زانو
درد زانوي دوندگان يا درد جلوي زانو رايج‌ترين آسيب زانو است. اين اصطلاح به اختلالات مختلفي از جمله سندروم درد پاتلوفمورال (كشككي-راني) اشاره دارد. اين عوارض دردناك در ميان ورزشكاراني مانند دوندگان و دوچرخه سواران شايع است. در اين وضعيت، افراد درد پشت زانو و يا اطراف زانو را تجربه مي‌كنند كه ممكن است به ران يا ساق پاها هم كشيده شود. اين درد با فعاليت بدتر شده و با استراحت برطرف مي‌گردد.
- 7 راه پيشگيري از آسيب‌هاي زانو
راهنمايي‌هاي زير ممكن است به جلوگيري از آسيب‌هاي زانو كمك كند :
1ـ گرم كردن بدن با راه رفتن و حركات كششي، قبل و بعد از بازي‌هاي ورزشي
2ـ قوي نگه داشتن ماهيچه‌هاي پا با استفاده از پله‌ها، دوچرخه ثابت و يا كار كردن با وزنه
3ـ عدم تغيير ناگهاني در شدت تمرينات
4ـ تعويض كفش‌هاي فرسوده و انتخاب كفش‌هاي كاملاً اندازه و داراي انعطاف‌پذيري و كشش مناسب
5ـ حفظ وزن مناسب بدن براي جلوگيري از وارد شدن فشار اضافي بر زانو
6ـ استفاده از كمربند ايمني
7ـ استفاده از محافظ و گاردهاي زانو در ورزش‌هايي كه در آن احتمال جراحت زانو وجود دارد.
زانو يك مفصل پيچيده و تحمل كننده وزن بدن است كه عضوي ضروري براي تحرك بوده و نسبت به صدمات و جراحات، آسيب‌پذير مي‌باشد. رايج‌ترين آسيب‌هاي زانو شامل كشيدگي، دررفتگي، پارگي، استفاده بيش از حد و شكستگي است. در همه صدمات زانو ، قوي نگه داشتن و حفظ انعطاف‌پذيري ماهيچه‌هاي پا و اقدام فوري براي مراقبت‌هاي پزشكي جهت اطمينان از تشخيص دقيق و درمان مناسب آسيب‌ديدگي زانو ضروري است. علاوه بر اين، قوي نگه داشتن ماهيچه‌هاي نگهدارنده پا و تمرين پيشگيري از آسيب‌ديدگي زانو به حفظ سلامت زانو در طول عمر كمك خواهد كرد.
